Wyzwanie

Od lat pięćdziesiątych wytworzyliśmy na świecie aż 9,2 miliarda ton plastiku.
Niestety, nie wykorzystujemy go w sposób zrównoważony – większość tego materiału po krótkim czasie użytkowania zalega na składowiskach odpadów i w oceanach, a my wydobywamy paliwa kopalne, by produkować jego kolejne tony.

Oceany plastiku

Tworzywa sztuczne zrewolucjonizowały współczesną gospodarkę. Ten ogromny sukces wynika przede wszystkim z ich kilku zalet: są lekkie, wytrzymałe i tanie. Świetnie nadają się na opakowania. Dziś plastik wykorzystujemy jednak w sposób linearny: produkujemy go, używamy i wyrzucamy. W UE wytwarzamy 25,8 mln ton odpadów z tworzyw sztucznych rocznie.

W sumie na świecie do recyklingu trafiło tylko 10% plastiku wytworzonego w ciągu ostatnich 70 lat. Reszta w ogromnej części zaśmieciła środowisko naturalne zagrażając wielu gatunkom. Szacuje się, że co roku w morzach i oceanach ląduje 1,5-4% światowej produkcji tworzyw sztucznych. W efekcie, stanowią one aż 80% wszystkich odpadów morskich. Jeśli obecny trend się utrzyma, to do 2050 roku w wodzie będzie ich więcej niż ryb. Mikrodrobiny plastiku znajdują się w wodzie, powietrzu, ziemi i żywności, a ich wpływ na zdrowie nie jest do końca zbadany. Dodatkowo, tradycyjna produkcja plastiku, oparta na paliwach kopalnych, odpowiada za znaczną emisję gazów cieplarnianych.

Gospodarując plastikiem w ten sposób, marnujemy zasoby i niszczymy środowisko. Dlatego stojącym przed nami wyzwaniem jest zmiana sposobu wykorzystywania tworzyw sztucznych i zamknięcie ich obiegu tak, aby plastik krążył w gospodarce i nie trafiał do środowiska.

Przepływ materiałowy plastiku
jest dziś głównie linearny

Krótkie Życie
Opakowań

Większość – bo aż 59% – odpadów z tworzyw sztucznych w Unii Europejskiej to odpady opakowaniowe. Żyją bardzo krótko, co przekłada się na wymierne straty. Szacunki mówią, że unijna gospodarka traci 95% wartości materiału opakowaniowego. To od 70 do 105 mld EUR rocznie. Z tego powodu, od opakowań warto rozpocząć działania mające na celu bardziej zrównoważone wykorzystywanie plastiku. Komisja Europejska przyjęła nową strategię na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce obiegu zamkniętego i ambitne cele w zakresie odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. W 2025 roku mamy poddawać recyklingowi 50% odpadów z tworzyw sztucznych i 77% plastikowych opakowań po napojach; butelki PET mają w 25% składać się z surowca wtórnego. W 2030 roku te liczby mają jeszcze wzrosnąć do poziomów – odpowiednio – 55%, 90% i 30%.

To wyzwanie dla całego łańcucha opakowań w UE, w tym Polski.

Wyzwanie dla całego łańcucha wartości plastiku

Zamknięcie obiegu wymaga istotnych zmian w całym łańcuchu wartości tworzyw sztucznych: ich produkcji, wykorzystaniu oraz zagospodarowaniu odpadów. Musimy poprawić cały system zbiórki, sortowania i recyklingu. Potrzebujemy całościowego, strategicznego spojrzenia i współpracy wszystkich aktorów łańcucha, a także znalezienia nowych, innowacyjnych rozwiązań.

Producentów wprowadzających opakowania z tworzyw sztucznych na rynek czekają wyzwania nie tylko finansowe, związane z urealnieniem kosztów odzysku opakowań. Stoją też przed koniecznością przyjęcia zupełnie nowego podejścia do projektowania opakowań – ekoprojektowania, a także pracy nad innowacyjnymi modelami dystrybucji swoich produktów.

Wyzwanie dla konsumentów

Dziś problem nadmiernego zanieczyszczenia planety plastikiem dostrzegają też Polacy – 59% społeczeństwa wskazuje go jako jedno z pięciu najważniejszych wyzwań środowiskowych (dla porównania, katastrofę klimatyczną wskazuje 44% badanych). Odpowiedzialne wykorzystywanie tworzyw sztucznych w opakowaniach to zadanie i wyzwanie zarówno dla biznesu, który je wytwarza i użytkuje, jaki i dla konsumentów podejmujących decyzje zakupowe i segregujących odpady opakowaniowe po ich wykorzystaniu. W Polsce problemem pozostaje nadal niski poziom selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. W  2017 roku zebrano w ten sposób tylko 27% wytworzonych odpadów (liczba ta rośnie – w 2012 roku wynosiła tylko 10%). Aby zwiększyć ten odsetek, należy postawić jeszcze mocniej na efektywną edukację konsumentów w zakresie segregacji odpadów, angażującą przedstawicieli wszystkich sektorów.